Engelliyim, Ne Zaman Emekli Olabilirim?
Engellilerin emekliliği ile ilgili düzenleme 5510 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu ile yapılmıştır. Engelliler için bu kanun 01.10.2008 tarihi itibari ile öncesi ve sonrası şeklinde güncellenmiştir. Yani bir engellinin emekliliği sigortalı olma durumuna göre 01.10.2008 tarihi öncesi ve sonrasına göre değişmektedir.
Bir engellinin erken emeklilikten yararlanabilmesi için Vergi indirimi başvurusu yapması gereklidir. Başvuru ile ilgili bilgilere Engellilik Vergi İndirim Uygulaması Başvuru İşlemleri konulu yazımızdan ulaşabilirsiniz.
İşçi ve Bağ-Kur ile çalışan vatandaşlar emeklilik hesaplamalarını kolayca Engellilik Emeklilik Hesaplama Robotu sayfası üzerinden yapabilirsiniz.
İçerik
İşçi Olan Engellilerin Emekliliği
01.10.2008 Gününden Önce İşe Başlayan Engelliler
Kanun’un geçici 10 uncu maddesine göre;
- 01.10.2008 gününden önce ilk defa sigortalı olanlardan, sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun mülga 53 üncü maddesine göre malül sayılmayı gerektirecek derecede (2/3 oranında) hastalık veya engeli bulunan ve bu nedenle malûllük aylığından yararlanamayan sigortalılar, yaşları ne olursa olsun en az 15 yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 3600 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olmak şartıyla yaşlılık aylığından yararlanırlar.
- 01.10.2008 gününden önce sigortalı olup sakatlığı nedeniyle vergi indiriminden yararlanmaya hak kazanmış durumda olan sigortalılar hakkında, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’na göre sigorta başlangıç tarihlerine ve sakatlık oranlarına göre aşağıdaki tablodaki şartlarla emekli edilirler. Bunlardan 18 yaşından önce işe girmiş olanlar varsa işe giriş tarihleri değil, 18 yaşını ikmal ettikleri tarihler dikkate alınmalıdır.
01.10.2008 tarihinden önce işe başlayan engellilerin emeklilik şartlarına ilişkin tablosu aşağıda ki gibidir.
| Sigortalılık Başlangıcı | I. Derece (Yüzde 80 + ) | II. Derece (Yüzde 60-79) | III. Derece (Yüzde 40-59) |
|---|---|---|---|
| 05.08.1991 ye daha önce | 15 yıl- 3600 gün | 15 yıl- 3600 gün | 15 yıl- 3600 gün |
| 06.08.1991-05.08.1994 arasında | 15 yıl- 3600 gün | 15 yıl, 8 ay-3680 gün | 16 yıl, 3760 gün |
| 06.08.1994-05.08.1997 arasında | 15 yıl- 3600 gün | 16 yıl, 4 ay-3760 gün | 17 yıl, 3920 gün |
| 06.08.1997-05.08.2000 arasında | 15 yıl- 3600 gün | 17 yıl, 3840 gün | 18 yıl, 4080 gün |
| 06.08.2000-05.08.2003 arasında | 15 yıl- 3600 gün | 17 yıl, 8 ay-3920 gün | 19 yıl, 4240 gün |
| 05.08.2003-30.09.2008 arasında | 15 yıl- 3600 gün | 18 yıl-4000 gün | 20 yıl-4400 gün |
01.10.2008 Gününden Sonra İşe Başlayan Engelliler
- Sigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce %60 ve daha fazla oranda hastalık veya engeli bulunan ve bu nedenle malullük aylığından yararlanamayanlara, en az 15 yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az 3960 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olmak şartıyla yaşlılık aylığı bağlanır.
- Yetkili sağlık kurullarınca usulüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbi belgelerin incelenmesi sonucu, Kurum Sağlık Kurulunca çalışma gücündeki kayıp oranının;
- %50 ile %59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 16 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4320 gün,
- %40 ile %49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 18 yıldan beri sigortalı olmaları ve 4680 gün,
prim bildirilmiş olanlar herhangi bir yaşa bağlı olmadan özürlü sıfatıyla erken emekli olabilecekler ama yukarıda sayılan şartlar 01.01.2015 gününden sonra işe girenler için geçerli olup, Kanun’un ek ve geçici maddeleriyle kademe getirilmiştir. Getirilen kademeye göre düzenlenmiş tablo aşağıdaki gibidir.
| İşe Başlangıç Tarihi | Engellilik Oranı %60 ve daha çok olanlar | Engellilik Oranı %50 - %59 arası olanlar | Engellilik Oranı %40 - %49 arası olanlar |
|---|---|---|---|
| 01.10.2008-31.12.2008 | 15 yıl. 3 bin 700 gün | 16 yıl. 3 bin 700 gün | 18 yıl. 4 bin 100 gün |
| 01.01.2009-31.12.2009 | 15 yıl. 3 bin 800 gün | 16 yıl. 3 bin 800 gün | 18 yıl. 4 bin 200 gün |
| 01.01.2010-31.12.2010 | 15 yıl. 3 bin 900 gün | 16 yıl. 3 bin 900 gün | 18 yıl. 4 bin 300 gün |
| 01.01.2011-31.12.2011 | 15 yıl. 3 bin 960 gün | 16 yıl. 4 bin gün | 18 yıl. 4 bin 400 gün |
| 01.01.2012-31.12.2012 | 15 yıl. 3 bin 960 gün | 16 yıl. 4 bin 100 gün | 18 yıl. 4 bin 500 gün |
| 01.01.2013-31.12.2013 | 15 yıl. 3 bin 960 gün | 16 yıl. 4 bin 200 gün | 18 yıl. 4 bin 600 gün |
| 01.01.2014-31.12.2014 | 15 yıl. 3 bin 960 gün | 16 yıl. 4 bin 300 gün | 18 yıl. 4 bin 680 gün |
| 01.01.2015'den sonra | 15 yıl. 3 bin 960 gün | 16 yıl. 4 bin 320 gün | 18 yıl. 4 bin 680 gün |
Devlet Memuru Olan Engellilerin Emekliliği
01.10.2008 Tarihinden Önce İşe başlayan Engelli Memur
Kanun’un geçici 4 üncü maddesi ile;
- 5434 sayılı Kanun gereğince kanuni tabiriyle sakat kadrosu ile başlayan memurlar ile sakat kadrosunda olmamasına rağmen memur olmadan önce yüzde 40 ve daha fazla oranlı raporu olanlar
15 yıllık yani 5400 günlük süreyle emekli olmaktadırlar ve olmaya da devam edeceklerdir
Doğuştan Engelli Olup da Ellerinde Rapor Olmayanlar
5510 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten (01.10.2008 gününden) önce 5434 sayılı Kanun hükümlerine tabi olarak çalışmaya başlamış olup, çalışmaya başlamadan önce ilgili mevzuatına göre alınmış ve en az yüzde 40 oranında özürlü olduklarını gösterir sağlık kurulu raporu bulunanlar ile en az %40 oranında doğuştan özürlü olduklarını belgeleyenlerden aylık talep tarihinde memur (kamu görevlisi) olanlar; en az 5400 gün (15 tam yıl) uzun vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş ya da emekli keseneği ödenmiş olması kaydıyla, istekleri halinde emekli olabileceklerdir.
Sonradan Engelli Olanlar
Çalışmaya başladıktan sonra, Kurumca yetkilendirilen sağlık kurullarınca usulüne uygun düzenlenecek raporlar ve dayanağı tıbbi belgelerin incelenmesi sonucu, Kurum Sağlık Kurulunca çalışma gücündeki kayıp oranının;
- %50 ilâ % 59 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 5760 gün,
- %40 ilâ % 49 arasında olduğu anlaşılan sigortalılar, en az 6480 gün,
uzun vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş olması kaydıyla istekleri halinde emekli olacaklardır.
2008 yılındaki kanun değişikliği ile birlikte Bağ-Kurlu engellilere de erken emeklilik hakkı tanınmıştır.
Bağ-Kur İle Prim Ödeyen Engellilerin Emekliliği
Bağ-Kur (4/B) sigortalılarından engelli olduğu için SSK’lılar gibi erken emekli olamayanlara da artık 5510 sayılı Kanun ile ilk defa erken emeklilik hakkı getirildi. Uygulamaya göre, ilk defa sigortalı olduğu tarihten önce malul (yüzde 60 ve fazlası) olduğu için malullük aylığı bağlanmayanlar, çalışma gücü kaybı yüzde 40 ila yüzde 59 arasında olanlar 1 Ekim 2008 tarihinden sonra tahsis talebinde bulunmaları durumunda aşağıdaki şartlarda 4/b sigortalılığı kapsamına konulan özürlü emekliliğinden aşağıdaki tablodaki şartlarla yararlanabilecekler.
| %60 ve daha çok olanlar | %50 - %59 arası olanlar | %40-%49 arası olanlar |
|---|---|---|
| 15 yıl, 3 bin 960 gün | 16 yıl, 4 bin 320 gün | 18 yıl, 4 bin 680 gün |
