Özürlülük oranının belirlenmesinde kullanılan yönetmelikte Kulak-Burun-Boğaz bölümü içinde yer alan Ses ve Konuşma bozuklukları durumunu bu makalemizde işleyeceğiz. İlgili yönetmelik, alanında deneyimli doktorlara özel hazırlanmış olup aslında doktor olmayanların anlamasında zorluk yaşayacağı bir yönetmelik. Engelli Blog olarak bu yönetmeliğin tamamını eklerde yayınlamanın yanında anlayabildiğimiz yorumlayabildiğimiz kadar sizlere paylaşacağız.
Ses ve Konuşma Bozukluklarının Engel Oranı
Ses ve Konuşma Bozukluklarının Nedenleri
Aşağıda yer alan durumlardan dolayı ses ve konuşmada bozukluklar mevcut ise engelli rapor alımında değerlendirilebilir.
- Afazi
- Dizartri
- Apraksi
- Akıcı Konuşma Bozuklukları (kekemelik ve çok hızlı konuşma-takefemi)
- Larenjektomi
- Kranyo-fasyal anomali
- Artikülasyon/fonolojik bozukluk
- Otizm
- İşitme kaybı
- Mental retardasyon
- Serebral palsi
- Elektif mutizm
- Santral işitsel işlemleme bozukluğu
- Ses bozuklukları, vs
Ses ve Konuşma Bozukluğu Nasıl Muayene Edilir?
Muayene ortamı olabildiğince sessiz olmalıdır. Değerlendirmenin standardı normal kişinin günlük yaşamdaki ortalama performansıdır. Bu bağlamda ortalama kişinin aşağıdaki kriterleri yerine getirdiği varsayılır. Konuşmanın değerlendirilmesi sırasında konuşma cihazları ve protezleri kullanılmamalıdır.
- Kişi yüksek sesle konuşabilmelidir.
- Kişi fonasyonu tek nefeste en az 10 saniye sonuna kadar sürdürebilmelidir.
- Kişi en az 10 kelimelik cümleyi bir nefeste söyleyebilmelidir.
- Kişi Türk dilindeki tüm fonetik üniteleri oluşturabilmeli ve bunları anlaşılır biçimde birleştirebilmelidir.
- Kişi, dakikada 75-100 kelime oluşturabilmeli ve konuşmanın akışını makul bir zamana kadar sürdürebilmelidir. Konuşma hızı, 2 dakikada 125 kelimelik bir pasajı okuyacak şekilde olmalıdır.
- Kişi muayene eden klinisyene yaklaşık 2.5 metre uzaklıkta olmalıdır. Kişi’nin konuşmasını, kişi “Jalenin Dünyası” adlı kısa paragrafı okurken dinlenir. Okuma bilmeyen kişiden adını, soyadını, haftanın günlerini ve ayları söylemesini isteyiniz veya uygun bir resim varsa kişiden bu resmi anlatmasını istenir.
- Organik (fiziksel) patolojilerin (kranyo-fasiyal anomali, işitme kaybı, zihinsel engel, genetik sendromlar, gelişimsel dil bozuklukları vb) var olduğu durumlarda dil ve konuşma bozuklukları değerlendirilirken çocuğun yaşı dikkate alınmaz. Ancak fizyolojik gelişim süreci içerisinde dil ve konuşma bozuklukları görülmesi durumunda çocuk 4 yaşından itibaren değerlendirmeye alınır.
Jalenin Dünyası
Jale, altı yaşında şirin, cıvıl cıvıl, ama nazlı bir kız çocuğudur. Her sabah erkenden uyanır. Annesi ve babasına günaydın dedikten sonra, elini ve yüzünü yıkar. Kahvaltıda, reçel, peynir, zeytin ve yumurtasını yer, bir bardak süt içer. Dişlerini fırçalayıp sonra giysilerini ve ayakkabısını giydikten sonra, annesi onu okula bırakır. Öğretmeni ve arkadaşlarıyla bütün günü beraber geçirir. Makas kullanarak kağıt kesmek, resim yapmak, oyun oynamak ve şarkı söylemek onun çok sevdiği faaliyetlerdir. Öğle yemeğini yedikten sonra uyur. Çoğunlukla rüyasında çok sevdiği lale bahçelerinde oynadığını görür. Bir saat sonra dinlenmiş olarak kalkar ve bahçede arkadaşlarıyla oyunlar oynar. Akşam olunca annesi onu almaya gelir. Babası işten geldikten sonra, onunla oynar ve çok sevdiği leylek masalını anlatır. Akşam yemeğinden sonra biraz televizyon izleyerek günü bitirir.
Ses ve Konuşma Bozukluklarında Engel Oranı Nasıl Belirlenir?
Yukarıda 6. ve 7. maddede yer alan tetkikler sonucunda kişinin özür oranının bulunması sağlanmaya çalışılır.
Aşağıda ki tablo ile kişinin engel oranı puanlanır. Fonem hesaplaması bu sayfanın en altında yer alan dosyada yer almaktadır.
Doktorun yukarıda vermiş olduğu puanlar aşağıda yer alan tablo ile engel oranı tespit edilerek bulunur.
Tabloda yer alan fonem engel oranınına ilişkin ekte yer alan dosyanın en alt bölümünde ki tabloyu ve açıklamayı inceleyebilirsiniz.
Özürlülük ölçütünün belirlenmesinde Ses ve Konuşma bozukluklarına ilişkin bölümün tamamına buradan ulaşabilirsiniz.